بحران انرژی در صنعت فولاد؛ رقابت برای بقا نه پیشرفت / هشدار فولاد مبارکه
در تاریخ
1404-08-10 12:04:20
بحران انرژی در صنعت فولاد به مرحله‌ای رسیده که بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ کشور، از توسعه و پیشرفت سخن نمی‌گویند و وضعیت کنونی را «رقابت برای بقا» توصیف می‌کنند. محمدکاظم صباغی‌هرندی، مدیر ارشد خدمات فنی و پشتیبانی فولاد مبارکه، در پنل تخصصی نمایشگاه فولاد کیش گفت: «صنعت فولاد با دو چالش اصلی در حوزه انرژی روبه‌روست. نخستین چالش تأمین پایدار برق و گاز است که مسئولیت آن با وزارت نیرو و وزارت نفت است، اما در عمل هنوز محقق نشده.»
او توضیح داد که امسال از نخستین روز کاری رسمی، یعنی ۱۶ فروردین، محدودیت‌های برق به صنایع اعلام شد و در برخی موارد اعمال گردید. محدودیت‌ها به تدریج تشدید شد؛ اواخر اردیبهشت محدودیت ۹۰ درصد، اواخر خرداد ۹۵ درصد و در تیر و مرداد عملاً تخصیص برق به حداقل رسید. سال گذشته نیز محدودیت گاز از اوایل آذر آغاز شد و تا میانه اسفند ادامه داشت. به گفته صباغی‌هرندی، بدون ورود صنایع به حوزه تولید انرژی، تولید فولاد از تیرماه به دلیل کمبود برق و از آذرماه به دلیل کمبود گاز متوقف خواهد شد.
مدیر ارشد فولاد مبارکه با اشاره به الزام صنایع فولادی به سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی گفت: «از سال ۱۴۰۰، صنایع فولادی مکلف شدند ۱۰ هزار مگاوات برق تولید کنند. برخی شرکت‌ها از محل نقدینگی دوران رونق وارد سرمایه‌گذاری نیروگاهی شدند و نیروگاه‌هایشان وارد مدار شد، اما شرکت‌هایی که سرمایه‌گذاری نکردند، مجبور شدند برق موردنیاز خود را با قیمت‌های بسیار بالا از بورس انرژی تأمین کنند.»
صباغی‌هرندی افزود: «حتی واحدهایی مثل فولاد مبارکه که نیروگاه با راندمان بالا احداث کردند، در برخی مقاطع امکان بهره‌برداری نداشتند، چون گاز نیروگاه‌ها به‌موقع تأمین نشد. سال گذشته برخی نیروگاه‌ها ماه‌ها از مدار خارج شدند و شرکت‌هایی که نیروگاه نداشتند مجبور شدند برق سبز از بورس انرژی با هزینه بالا خریداری کنند؛ در برخی مقاطع همان برق هم قطع شد. این وضعیت نشان‌دهنده عمق بحران انرژی در صنعت فولاد است.»
چالش دوم، افزایش شدید نرخ حامل‌های انرژی بود. او گفت: «قیمت همان برق محدود تابستان نسبت به پنج سال قبل حدود ۳۲ برابر و گاز حدود ۲۸ برابر رشد کرده است، در حالی که رشد قیمت محصولات فولادی متناسب با این جهش‌ها نبوده است. اگر مجموع سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در نیروگاه‌ها را هم اضافه کنیم، جهش واقعی هزینه انرژی بسیار فراتر از اعداد رسمی خواهد بود. فشار بر تولیدکنندگان به حدی است که رقابت در صنعت، بیشتر برای بقا است تا توسعه.»
صباغی‌هرندی هشدار داد: «اگر وضعیت فعلی ادامه یابد، صادرات و تولید در سال‌های آینده با چالش‌های جدی مواجه خواهند شد. بدون اصلاح وضعیت انرژی، ادامه بحران انرژی در صنعت فولاد بخش قابل توجهی از ظرفیت تولید را به تعطیلی خواهد کشاند.»
او همچنین به تأثیر نوسان نرخ ارز بر صنعت فولاد اشاره کرد: «بی‌ثباتی ارزی، روند تأمین قطعات و تجهیزات را با مشکل مواجه کرده است. بسیاری از تأمین‌کنندگان مواد اولیه را از خارج وارد می‌کنند و وقتی نرخ ارز قابل پیش‌بینی نیست، یا وارد مناقصه نمی‌شوند یا درخواست‌های تعدیل قیمت مکرر ارائه می‌دهند. این مسأله همزمان با بحران انرژی، فضای کسب‌وکار را پیچیده‌تر کرده است.»
صباغی‌هرندی در ادامه تأکید کرد که شفافیت در تعیین نرخ ارز و قواعد انرژی می‌تواند فضای رقابتی واقعی ایجاد کند، انحصارها را کاهش دهد، امکان واردات قطعات و تجهیزات را آسان‌تر کند و مناقصات با کمترین اختلاف و ابهام به نتیجه برسند.
او در پایان با اشاره به سه سال اخیر (۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲) گفت: «صنایع به اجبار وارد تولید انرژی شدند، اما اکنون برای تکمیل پروژه‌های نیروگاهی دچار کمبود نقدینگی هستند. اگر به جای تمرکز صرف بر توسعه ظرفیت تولید برق و گاز، بسته‌های مشخص و اقتصادی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی تدوین می‌شد، شدت بحران انرژی صنعت فولاد بسیار کمتر بود.»
صباغی‌هرندی پیشنهاد داد دولت طرح‌های بهینه‌سازی مانند جایگزینی بخاری‌های فرسوده و تکمیل واحد بخار نیروگاه‌های گازی را در اولویت قرار دهد و تأکید کرد: «مشکل اصلی کشور کمبود انرژی نیست، بلکه مصرف غیر‌بهینه است. بهره‌وری انرژی در صنعت فولاد بسیار بالاتر از بسیاری صنایع دیگر است. شرط اصلی برای مشارکت فولاد در این طرح‌ها شفافیت و تضمین تخصیص انرژی صرفه‌جویی‌شده به خود صنعت است تا بخش قابل توجهی از ظرفیت‌های معطل‌مانده فعال شود.»